چله و یلدا اسم ای که برای طولانی ترین شب سال برگزیده شده البته باید نظری بندازیم که یان چجوری پدید اومده ویلدا چه هست؟
همان طور که میدانیم یلدا از میلاده و از تولده و ما بر میگردیم به اسطوره های ایرانی و دین ایرانیان باستان و ایزد مهر
پیش از انکه ایرانیان دین زرتشت رو بپذیرند و زرتشت رو ظهور بکنه دین قبایل اریایی مهر پرستی بود، ایزد مهر ما ایزد مهر رو
اولین بار یعنی در متون تاریخی در اوستا داریم که یکی از طولانی ترین یشت های اوستا مهر یشت است.
و در ریگ ودا کتاب هندوان که هم تژاد هستن با ایرانیان اولیه در اون کتاب هم از میسرع اسم برده شده.
اما تنها جایی که در اثار تاریخی میتونیم میترا رو جستجو بکنیم، در مهر کده هایی است که در اروپا پراکنده است و در فرانسه در انگستان و در کشورهای دیگر که ما مهر کده های داریم که در واقع دین رسمی رومی ها بود که پیش از مسیحیت اما نخستین بار نام میترا رو در یک متن خیلی خیلی قدیمی در تاریخ داریم ، در بین میتانی ها و هیتی ها در 1400 پیش از میلاد عهدنامه ای بین این دو رقیب بسته شده و این ها جاشون کجاست؟
هیتیت ها در اناتولی که امروزه اثارشون در بغازکوی در اناتولی ترکیه است. بنابراین بخشی از اسیای صغیر شمال بین النهرین و سوریه
قلمرو این ها است. و بسیار قدرتمند هستن و با پادشاهی مصر و فراعنه ی مصر در جنگ هستن که پادشاه معروفشون هاتوسیلی همزمان است با رامسس دوم و جنگ هایی تحت عنوان جنگ کادش که در نزدیکی سوریه صورت گرفته است. در لوحی که از گذشته بدست اومده یک پیمان ای است بین هیتی ها و و میتانیها که هر دو اریایی نژاد هستن که نام میترا در این اماده
نام میترا قسم خورده شده به میترا برای تعهد ای که داده اند این قدیمی ترین جایی که نام میترا برده شده ما از مهر کده های اروپا هم گفتیم مهرکده های اروپا تنها فقط اثار بناها باقی مونده و در متون متاسفانه هیچ چیز باقی نمانده اما برعکس در کشور ما و در خاورمیانه ما در متون میترا رو داریم و همان طور که گفته شد دین مهر دین پیش از ایین زرتشت است.
زرتشت در واقع با تمام قدرتی که شروع کرد نتونست صرف نظر بکنه از میترا بنابراین یکی از یشت های بزرگ اوستا مهر یشت است.
میستایم مهر را که دارای دشت های فراغ است طولانی ترین یست اوستا است بنابراین نشان میده حتی زرتشت این مذهب رو کامل کامل از ایران جمع کنه و در این راه جان خودشو از دست میده به وسیله یک مهر پرست در معبد بلخ به قتل میرسه
بنابراین زرتشت ایزد مهر رو به عنوان ایزد که رتبه پایین تر از اهورا مزدا داره پذیرفت و مظهر نور و مظهر روشنایی که نه خورشید در هندوستان به عنوان خورشید ولی در ایران خورشید نیست و انوار خورشید است
چرا ما شب یلدا رو چشن میگیریم؟
ما این شب رو چشن میگیریم چون از فردای اون روز فردا روزها بلند میشن یعنی فلسفه ایرانی پیروزی نور بر تاریکی است.
ما در ایران فقط در یک جا نقش مهر رو داریم در طاق بستان و درتارج گیریه اردشیر دوم از پدرش شاپور دوم ایزد مهر نقش شده که روی گل نیلوفر ایستاده و انوار و نور پشت سر اون ساطع است که ای تنها نقش ای است که ما از ایزد مهر داریم .
در ایران در جاهایی مثل امام زاده ورجووی در مراغه دکتر پرویز ورجاوند معتقد بود که این یک مهر کده است . ولی ما هیچ نشانه دقیق ای نداریم که در این مهرکده ها نشان بده که و به قاتعیت نشان بده که این ها مهر کده هستن چرا ؟
چون یک حکومت مذهبی ساسانی و معبد ای بنام معبد کرتیر مبارزه کرد بنابراین بنظر میرسه که این دینی که در زمان اشکانی پیرو تساموح بودن یعنی مهر پرستی و تعداد زیادی مهر پرست ما در ایران داریم و همین اخیرا کافش تپه اشرف که گوستان ای که در اصفهان شناسایی شده که مهر پرست بودن با سکه که پیدا شد فهمیدن برای دوران اشکانی است . بنابراین ما در اشکانی ما دین مهرپرستی رو داریم در دوره ساسانی با سخت گیری معبد ها این کم رنگ میشه ولی از بین نمیره
و جالبه بدونید این شب یلدا که ما برگزار میکینم زرتشت ای ها این جشن رو ندارن و این نشون میده این جشن از صافی دین زرتشت گذشته و رسیده به ما ، میدونیم در عرب هم که همچین چیزی نیست و در فرهنگ اسلامی هم این نیست بنابراین این مسله خیلی اهمیت زیادی داره که نشان میده ایرانی ها پایبند ایزد مهر بودن و ایزد روشنی بودن بنابراین ما در اوستا میبینیم که همیار اهورا مزدا است ایزد مهر که ایزد هایی رو هم زیر پوشش خودش دارد.مثل اریا من ،اریامن یعنی کسی که پاسدار نژاد اریاست پس ما اینجا میبینم ما اینجا میراث دارد یک سنت قدیمی ایرانی هستیم شما اگر امروز به اتشکده یزد برید میبینید که سفره شب یلدا هم دارن و این چیز خیلی عجیب ای نیست این نشون میده که این سالها که رفته وارد تفکر زرتشتی یزد شده مثل چهارشنبه سوری چون اونها چهارشنبه سوری رو به شکل دیگه ای دارن ولی مدل ما رو جوانان زرتشت برگزار میکنن بنابراین قدمت شب یلدا بسیار کهن است. اما دین مهررفت به اروپا و تبدیل شد به دین رسمی و به امپراتوری ها سرایت کردن بنابراین اینجاست که ما میبینید که رومی ها این دین رو دارن تا زمانی که کنستانتین در اوایل قرن چهارم میلادی دین مسیح رو دین رسمی رم اعلام کرد و جالبه که گفته شه تا قرن پنجم میلادی جماعتی از مهرپرستان در امپراتوری روم هستند خوب حالا نزدیک سیصد خورده ای سال از ظهور مسیح گذشته و قالب مهر پرستی میاد به مسیحیت و ما میتونیم شاخصه های مهر پرستی رو در مسیحیت ببنیم یکی از اونها که الان زیر اغلب کلیساهای ایتالیا مهرکده هستن شما وقتی که وارد مهرکده میشید شما مجسمه ایزد مهر رو میبیند اب رو میبنیید جریان داره چرا چون گفته میشد که ایزد مهر از باکره اناهیتا زایئده شده که این غالب در مسیحیت تحت عنوان زادن عیسی میسیح از مریم باکره جلوه گر شده و یا حضرت عیسی در شام اخر و حواریون اون که جمعا 12 نفر هستن این جز ای از مراسم میزده مهریه یعنی در مهرکده ها نقاشی در دیوار بود که ایزد مهر نشسته و حواریون دور اون هستن شما وقتی وارد این مهرکده ها میشین اون چیزهایی که مشابهت داره با مسیحی به وسیله کلیسای مسیحی زودوده شده به در و دیوار
بنابراین ما میگیم یلدا ویلدا همون جشنی است که گرفته میشه به وسیله مسیحیت و بعد عید سال اون ها شروع میشه برگرفته از بسیار نزدیک به تولید حصرت مسیح و قالب مسیحیت از این دین است که یکی از اینها رنگ سرخ است و رنگ شب یلدا رنگ سرخ است رنگ اتش است به همین دلیل شما انا هندوانه و اجیل داره و این اجیل ببرگرفته از سنت ایرانی است که زرتشتی ها به اسم لرک دارن اینو و وقتی که وارد اسلام میشیم این میشه اجیل مشکل گشا (اجیلی که پوستت نباید دور شده باشد که این چیز مقدسه که راه پیدا کرده به مراسم شب یلدا) که اون چیزی در ایران بود اما رنگ قرمز ما میبینم شب نوئل بابانوئل لباس قرمز میپوشه و هدیه میاره و یاداور این نکته است که ریشه در ایین مهرای داره و ماجایی در سوریه داریم نزدیک حلب بنام دورا اروپوس این دورا اروپوست که بدست اشکانی و سپس بدست ساسانی افتاد ایزد مهر رو نقاشی اون رو میبینیدم و لباس اون لباس رنگ قرمز است .و کتاب های زیادی نوشته درباره ایین مهر و مقالات زیادی است درباره ایزد مهر و تاثیر که در ایین مهر گذاشته که این بلند ترین شب سال شب یلدا رو فرخنده بدونند یکی از ویژگی ایزد مهر ایزد پیمان و ایزد مهر است که خانواد دور هم جمع میشن پیوند دوستی رو برقرار میکنن و گفته میشود که ایزد مهر فروق روشنایی رو به اسمان ها میده اگه دقت کرده باشید در این موقع اسمان به رنگ قرمز است که همان رنگ سرخ تجلی پیدا میکنه به شب یلدا که انار میوه ان شبیحح اتشدان است و هندوانه سرخ است که همه اینا به طلوع قرمز خورشید کنایه داره و شب یلدا که بلند ترین شب سال در مقابل روشنایی است و روز بعدش نور بر تاریکی پیروز میشه که تفکر ایرانی است که پیروزی نور بر تاریکی
منبع: Dr Zand